Sprzęgło samoczynne

Sprzęgło samoczynne jest to typ sprzęgła, którego rozłączanie członów następuje bez interwencji obsługującego tylko wskutek zmiany zadanych parametrów pracy. Dzieje się to dzięki siłom bezwładności siły odśrodkowej, zmianą kierunku ruchu wirowego lub zmianą przenoszonego momentu obrotowego.

Sprzęgło samoczynneMożna je stosować w samochodach, łodziach silnikowych, obrabiarkach, prądnicach puszczanych w ruch pod obciążeniem, rozrusznikach do wszelkiego rodzaju silników i do innych celów przemysłowych. Sprzęgło ma postać wieńca rozszerzalnego, wykonanego z tworzywa plastycznego lub metalu, połączonego z wałem napędzającym i umieszczonego wewnątrz otaczającej go osłony cylindrycznej, umocowanej na wale napędzanym. Wyróżnia się następujące rodzaje sprzęgieł samoczynnych:

Odśrodkowe – które występuje najczęściej jako sprzęgło rozruchowe, ułatwiając rozruch silnika przez odciążenie silnika w początkowej fazie rozruchu, powodując poślizg na powierzchniach ciernych. W momencie osiągnięcie optymalnej prędkości obrotowej członu biernego, następuje przeniesienie całkowitego momentu. W sprzęgłach tego typu stosuje się wiele kształtów segmentów i różnorakie konstrukcje reszty elementów.

Jednokierunkowe – przenosi ono moment obrotowy wyłącznie w jednym kierunku, pracują w wyniku działania siły obwodowej jako siły nacisku lub siły tarcia. Najpowszechniej stosowane tego typu sprzęgła to zapadkowe i sprzęgła cierne. Sprzęgło zapadkowe to koło zębate, które umieszczone jest na części czynnej, a zapadki na części współpracującej. Zęby trybu są niesymetryczne, mają różne kształty i kąty pochylenia boków. W czasie ruchu w jedną stronę zapadki opierają się o zęby przenosząc moment obrotowy, natomiast w kierunku odwrotnym zapadki ślizgają się po zębach. W zależności od konstrukcji sprzęgła koło uzębione i zapadki są przytwierdzone wewnątrz bądź zewnątrz tarczy, a ilość zapadek waha się granicach od jednej do czterech.

Natomiast sprzęgła cierne wykorzystują siłę tarcia do przenoszenia momentu obrotowego silnika. Podczas ruchu obrotowego wałki zaciskają się pomiędzy tarczą kształtową a pierścieniem. Zaciśnięcie ułatwiają sprężynki dociskające. W czasie zmiany kierunku obrotów wałeczki przezwyciężają siłę sprężynek i nie przenosząc momentu obrotowego luźno leżą pomiędzy tarczą a pierścieniem.

Bezpieczeństwa – jest to trzecia, odrębna grupa sprzęgieł samoczynnych które mają za zadanie odciąć człon napędzający od napędzanego w momencie wystąpienia momentu obrotowego większego od założonego. Wszystko to dzieje się automatycznie bez ingerencji kierowcy.

Można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje sprzęgieł bezpieczeństwa: z łącznikiem ulegającym zniszczeniu i łącznikiem trwałym.